عواملی که سبب می شود تا در فصل سرما رطوبت را کنترل کنیم

سیستم کنترل رطوبت در مرغداری شامل فن های تایمر دار برای خروج هوا، دستگاه مادر مصنوعی/ مشعل گرمایی جهت تامین ذخیره گرمایی مناسب می باشد. و از همه مهم تر دریچه هایی (اینلت) است که برای جایگزینی هوا، گرما و خشکی به کار می روند. بدین ترتیب هوای سرد وارد شده روی بستر به جریان می افتد. اگر چه میزان تاثیر این سیستم در حذف هوای مرطوب از بستر به فضای سالن بستگی دارد. زیرا هوا تنها از طریق دریچه ها وارد سالن شده و قبل از حرکت به سمت بستر می تواند شرایط مناسبتری را بوجود بیاورد. البته هوای سرد مرطوب از طریق شکاف های موجود در دیوارهای جانبی، شاتر فن ها، درهای ورودی، سیستم تونلی و غیره هم وارد شده و سریعا به سمت کف رفته و باعث سرد شدن پرنده و حذف کمتر رطوبت بستر می شود. در نتیجه هر چه میزان هوای ورودی از طریق شکاف ها بیشتر باشد. کنترل رطوبت بستر سخت تر می شود. برای مثال وقتی هواکش حداقل 3 تا ۳۶ ” در یک سالن با درزهای بسیار وجود داشته باشد، بیش از ۵۰% هوای تازه از طریق شکاف ها وارد می شود و نه از طریق اینلت های دیوارهای جانبی(شکل ۱) یعنی فقط نصف هوای تازه ورودی به کنترل رطوبت بستر کمک می کند. متقابلا سالنها با شکاف‌های پوشیده شده (فشار استاتیک بیش از ۰٫۲۰″ ) ۸۰% هوای تازه توسط سیستم اینلت سالن پیش از جریان آن بر روی سر پرنده بخوبی تهویه می گردد. شکل ۲- الگوی مناسب از جریان هوای ورودی از اینلت جهت کنترل رطوبت بستر

رطوبت بستر:
اگر سالن کاملا بدون روزنه وکیپ ساخته شود نیازی به کنترل سیستم اینلت نمی باشد و قبل از اینکه هوای ورودی به کف سالن برسد حداکثر گرما از آن استخراج می شود که این کار برای هوای وارد شده از طریق اینلت های دیوار های جانبی لازم است. تا باعث گردش هوا در سقف و مرکز سالن شده و در نهایت به کف سالن می رسد.(شکل ۲) اساسا هدف، افزایش مسافت گردش در سقف است تا هوای سرد ورودی با هوای گرم جمع شده در تاج سالن ناشی از سیستم گرمایی سالن و همینطور هوای گرم تولید شده از پرنده ترکیب شده و تابه نحو موثرتری سالن گرم شود. حرکت هوا در طول سقف سالن باعث می شود تا دمای و رطوبت نسبی هوای سرد ورودی کاهش یابد این کار باعث تسهیل در خشک شدن بستر بدون سردشدن پرندها می شود. بعلاوه اینلت ها الگویی از چرخش هوای مطبوعی را برای پرنده ها ایجاد می کنند. هوای خروجی از اینلتها به سمت بالا تاج سالن حرکت کرده و دوباره به کف برگشته و در نهایت به دیوارهای جانبی برمی گردد و رطوبت را از کف می زداید این حرکت ادامه می یابد.
باز شدن درست دریچه و فشار لازم برای وضعیت مناسب هوادهی هوای سرد و مرطوب ورودی، از سالن به سالن متفاوت است اما عموما فشار استاتیکی بین “۰٫۰۷ و ۰٫۱۲” و همینطور باز کردن دریچه ها به اندازه ۲ اینچ بهترین کار است( شکل 3) شکل۳- جریان هوای یک دریچه باز ۲ “و فشار استاتیکی ۰٫۱۰” دیوار کناری سالن

باز شدن مطلوب دریچه و فشار لازم به عوامل متعددی بستگی دارد: مثل نوع دریچه، مکان دریچه ها، عرض سالن، صاف بودن سقف و اختلاف دمای بیرون و درون سالن و در نهایت با توجه به دهانه باز دریچه و فشار موجود میتوان الگوی جریان هوای مطلوب اینلت را فراهم کرد. که یکی از راه های مشاهده الگوی جریان هوای اینلت آویختن نوارهای ارزیاب از سقف یا چند VCR قدیمی که باید به فاصله هر۵ فوت از دیوارهای کناری تا تاج سقف سالن باشند. چیزی که باید به آن توجه کنید حرکت شدید نوارها با توجه به نوارهایی که بروی سقف بوده و به ندرت حرکت می کنند.

راه دیگر تشخیص نصب درست دریچه ها این است که دمای سالن نباید در ۳۰ ثانیه اول تهویه کاهش یابد و یا حداقل هواکش کار کند. در واقع هرچه پرنده بزرگتر شود افزایش دما به میزان یک یا چند درجه در همان دقیقه اول تهویه در یک سالن کیپ و مستحکم طبیعی است. اگر دما سریعا کاهش یابد در حالیکه فن های تایمر دار به کارشان ادامه می دهند، در آن صورت قبل از اینکه هوا به سمت کف حرکت کند، کاملا تهویه نشده و رطوبت زدایی از کف را سخت تر می کند. توجه داشته باشید که افت شدید و سریع دما می تواند بیانگر روشن بودن فن های تایمر دار به تعداد زیاد باشد.

ایده آل این است که جهت پرورش جوجه های جوانتر پرورش دهنده نباید بیش از یک cfm فن تایمردار را در هر فوت مربع فضای کف و یا بیش از ۲ cfm در هر فوت مربع فضای کف برای جوجه های بزرگتر استفاده کند. چون قرار نیست سیلی از جریان هوای سرد را راه بیندازیم بلکه حجم کمتر هوا باید در زمان طولانی تری به جریان بیفتد تا اختلاف دما و کیفیت هوا تغییر شدید نکند. به طور مثال متوجه می شوید که اگر از ۲ فن ۳۶″ در یک دقیقه در هر ۵ دقیقه استفاده کنید، بهتر است تا از ۴ فن ۳۶″ ۳۰ ثانیه ای در هر ۵ دقیقه استفاده شود.


چطور می فهمیم که چه میزان فن های تایمر دار باید کار کند؟
از آنجا که سعی در کنترل رطوبت داریم، یکی از روشها استفاده از جدول تهویه حداقلی بر مبنای مصرف آب پرنده است. (جدول۱) یعنی هر چه پرنده ها آب بیشتری بنوشند باید آب بیشتری حذف شود که فن های تایمردار بیشتری باید کار کند. اگر چه جدول ۱ برای شروع کار مناسب است ولی در عمل برای تعیین میزان کار فن ها باید کنترل شود. رطوبت نسبی هوا در سالن باید بین ۵۰ تا ۶۰ درصد باشد. یعنی اگر میزان رطوبت خیلی زیاد باشد، زمان کار کردن فن باید افزایش یابد و اگر میزان رطوبت خیلی پایین باشد، زمان کار کردن فن ها باید کاهش یابد.
جدول (۱) زمان کار کردن فن ها برای هر ۱۰۰ گالن آب مصرفی (در هر ۳۰ثانیه)
تشخیص اینکه که آیا سیستم دریچه ها میزان هوای مناسبی را روی بستر ایجاد می کند یا نه مهم است. بنابراین حذف حداکثر رطوبت بستر مهم می باشد. اگر چه نصب درست دریچه، میزان جریان هوای مناسبی را در بستر ایجاد می کند ولی در بیشتر موارد بخصوص با داشتن جوجه های کوچکتر، زمانی این کار حاصل می شود که فن‌های تهویه هوا (خروج هوا) در کمتر از ۵۰% کل زمان کار کنند. وقتی فن های خروجی خوب کار نکنند، هوا راکد مانده و در نهایت حذف رطوبت از بستر صورت نمی گیرد. نکته دیگر این است که برای داشتن حداقل سوخت مصرفی در فصل سرما رطوبت نسبی غالبا ۶۰ تا ۷۰ درصد است که بیش از مقدار بهینه ۵۰ تا ۶۰درصد می باشد. هر چه رطوبت بیشتر باشد حذف رطوبت از بستر سختر می شود. اثر منفی رطوبت بالا تا حدودی با افزایش جریان هوا در بستر تعدیل می شود. پس فرقی نمی کند که برای جمع کردن رطوبت از حوله استفاده کنید.
اگر حوله خشک باشد، فقط کافی است آن را روی قسمت مرطوب بگذارید ولی اگر حوله مرطوب باشد باید برای جذب رطوبت آن را حرکت دهید یعنی حوله خیس تر باشد، باید آن بیشتر چرخانده شود بهترین راه تعدیل رطوبت استفاده از سیستم گردش هوا – فن (شکل ۴) می باشد. استفاده از سیستم گردش فن نه تنها باعث تفکیک طبقه ها می شود بلکه تهویه بهتری از یک انتهای سالن تا انتهای دیگر سالن ایجاد می کند. که در نهایت جریان هوا روی بستر بیشتر شده و به حذف رطوبت بستر کمک میکند. سیستم مناسب و بهینه گردش فن باعث حرکت تدریجی و آرام هوا در بستر شده بطوریکه در مناطق مجاور کناره ها سرعت گردش هوا ۵۰ft\min می شود و دیگر به پرنده آسیبی وارد نمی کند(کوران نمی کند). اساسا فن ها باید بطور مداوم کار کنند تا حذف رطوبت به حداکثر برسد ولی اگر تایمر دارند، خاموش شدن زمان بندی شده آنها برای عدم تداخل در ورود جریان هوا از طریق دریچه ها لازم است.
شکل۴- سیستم چرخش – فن
یکی از موارد مهم در کنترل رطوبت بستر این است که هزینه گرمایش را به حداقل برسانیم. اگر چه برای کنترل رطوبت بستر در فصل سرما به مقداری گرما نیاز داریم ولی باز هم میزان آن به عملکرد سیستم دریچه های سالن بستگی دارد. اگر سالن کاملا بدون درز و روزنه وکیپ ساخته شده باشد خروج هوا و جایگزینی آن (تبادل هوا ) بهتر کنترل شده و هوای ورودی از دریچه ها به حداکثر می رسد و در عوض تهویه بهتری و استفاده بهتر از گرمای دستگاه مادر مصنوعی / هیتر و گرمای حاصل از بدن پرنده می شود. اگرچه گاها کنترل رطوبت بستر چندان ضروری نمی باشد ولی با توجه به کنترل هوا ورودی و رطوبت نسبی سالن، این کار باید انجام شود. کنترل درست بستر سبب می شود محیط بهتری برای جوجه ها حاصل شود که در نهایت عملکرد و سلامت آنها تضمین می شود.