پوشش پر
مقدمه:
پردر پرندگان بعنوان پیچیده ترین بافت وجود دارد که بعنوان حفاظت فیزیکی پرنده، کنترل حرارتی دما، شکلی نمادین برای پرنده میباشد. پوشش پردرپرنده‌های خانگی کمتر مورد توجه قرار گرفته است و زمانی به آن توجه میشود که مقدار آن کم شده یا کاملا ریخته یا اینکه آسیب دیده است. حفظ و نگهداری از پوشش پرجهت فعالیتهای جفتگیری بسیار مهم است. با کم شدن پوشش پر و یا ازدست دادن آن تمایل پرنده برای جفتگیری کم شده و در نتیجه کاهش باروری را بهمراه دارد. از دست دادن پر در پرنده علل مختلفی دارد، از دست دادن پر به ازدست رفت انرژی حرارتی پرنده منجر میشود که متعاقب آن افزایش در انرژی سوخت وساز بدن بالا می رود.
زیست شناسی رشد پر:
ساختار پر:
حدود9000-6000پر در 30-20 منطقه از بدن شناخته شده است که به نواحی پوششی معروف هستند. این پوشش 75درصد بدن را تشکیل میدهند. پر مناطق آزاد از پوست، بیشتر در زیر بال میباشد. که برروی خنکی در نواحی قسمت سینه مؤثر است.
پوشش پر بیشتر در ناحیه دم و بال بصورت اختصاصی میباشد.
شکل زیر پوشش پشتی پرنده را نمایش میدهد.
بدن پرنده را اگر از ناحیه پشتی نگاه کنیم شامل قسمتهای زیر میباشد:
1-ناحیه سر2-ناحیه گردن3-ناحیه شانه ای4-شاهپراولیه و شاهپرثانویه(در طرفین بال)-ناحیه کتف(در طرفین)5- ناحیه پشتی کمر6-ناحیه پشتی متصل به دم7-ناحیه دم8-ناحیه ران(طرفین)
اهمیت ناحیه پشتی و دو ران پرنده درحالتهای پرنده برای جفتگیری بین مرغ و خروس میباشد.
گونه‌های مختلفی از پر در پوشش پرنده دیده میشود:
-پرهای بزرگ در ناحیه دم و بال بنام شاهپر
-پرهای کانتور یا حدفاصل
-پایین پر یا ساقه چه
-پرهای مو مانند
-پرهایی که بصورت موی ریز روی صورت است که حدفاصل پرهای کانتور و پایین پر میباشد.
شاهپرها دم و ناحیه بال بزرگ و سخت که در لابه لای پرهای کانتور قرار گرفته است.پرهای کانتور معمولا شکل پوشش حفاظتی در تمام نواحی بدن را دارا میباشد، معمولا بصورت عایق بدن عمل میکنند.
ساختار اصلی پرهای کانتور شامل یک محور با دوسری از قلابهای موازی تشکیل دهنده پره نزدیک به پوست دارای بافتی نرم و کرک مانند و قسمت بیرونی جمع و بهم پیوسته میباشد.
2- پرهای مو مانند بعد از چند روز، در جوجه های یکروزه دیده میشود. آنها بصورت بخشی از ورودیهای حسگر برای کنترل حالتهای پرهای بزرگتر.
موهای کوچک بوسیله یک خاربهم پیوسته اند تا ساختار پره بسیار قوی و محکم باشد. پوششهای دیگر پر ساختاری مشابه دارند ولی در جزییات متعییر میباشد.
فولیکولهای پر:
توسعه فولیکولهای پر در روز5 جنینی اتفاق می افتد و در روز 16 بصورت متفاوتی دیده میشود. فولیکولهای پوشش پر بصورت یک توهم رفتگی در یک استوانه ای قرار دارند که بوسیله لایه نازکی از ژرمیناتیو در اپیدرم پوست ادغام و پوشیده شده است.
قسمت عضلانی پر به لایه بیرونی فولیکول متصل میباشد.
در درون حفره 3لایه ژرمیناتیو تشکیل غلاف، محورپر، قلابها را تشکیل میدهد و بعدا کالاموس تشکیل میشود، درحال رشد میباشد. سلولهای جدید حلقه اپیدرمی را تشکیل میدهند. این حلقه از تکثیر بافت که بالای پاپیلای پوستی و درون فولیکول است انجام میشود. پاپیلای پوستی بصورت خمیر نهفته مرکز، در حال توسعه حفره میباشد. پالپ شامل هم عروق خونی هم اعصاب میباشد.
کراتین جزء اصلی پروتیین پرمیباشد. این پروتیین ساختاری در برابر آنزیمهای پروتیولیتیک مقاوم است. فیبرهای کراتین با هم پیوند آنزیمهای پروتیولیتیک مقاوم است. فیبرهای کراتین با هم پیوند هیدروژنی برقرار میکنند و باعث یک ساختار مارپیچ ومقاوم کراتین و یک پوشش پر مقاوم میشود. سیسیین دی سولفید در استحکام این ساختار بسیار نقش مهم و اساسی را دارا میباشد. کراتینیزه شدن از روز 13 آغاز و در روز 16 جنینی کامل میشود.
فرایند قرار گیری در سیتوپلاسم درهمان موقع تکثیر سلولی انجام میشود. رنگدانه های پر نیز در همان زمان گذاشته میشود. هنگامیکه جوجه از تخم بیرون آمد رشد زایشی کرکها کامل میشود و رشد اولین فاز پوشش اصلی پر آغاز میشود.
رشد پرها در آغاز زندگی جوجه یکروزه آغاز میشود. و به مرور زمان پرهای بزرگسالی جایگزین پرهای قبلی میشود.اگرچه الگوی جایگزینی پر در نواحی پوششی با نظم خاصی انجام میشود.اما در موقعیکه پرریزی انجام شد و بعد از آن موقع رویش مجدد این عمل بین پرندگان و نواحی مختلف بدن متفاوت است.
بنابراین بیشتراز یک دوره از پوشش پر در بدن مرغ متعییر خواهد بود. بطور خلاصه پرریزی و رویش مجدد پر در مرغ تا قبل از بلوغ سنی ادامه دارد.
اندازه گیری رشد و رویش پر مشکل است و نیاز به تجربه دارد. نمودارزیر رابطه بین پوشش پر و وزن بدن و افزایش وزنی را نشان میدهد.
نمودار بالا در یکسری از شرایط آزمایشگاهی صورت گرفته و مقایسه ای بین وزن بدن مرغ و خروس با وزن پر آنها مورد اندازه گیری قرار داده است. وزن پوشش پر مرغ نسبت به خروس بیشتر بود.
درجوجه های گوشتی افزایش وزن در پر میتواند توصیف خوبی از افزایش وزن بدن باشد.نمودار زیر در مورد جوجه گوشتی مرغ و خروس میباشد.
منحنی وزن پر در خروس(خطوط ممتد)مرغ(خطوط مقطع)
منحنی مقدار رشد پر خروس(خطوط ممتد)مرغ(خطوط مقطع)
:
وزن پر صورت گرفت در خروس 300گرم و در مرغ 220گرم بود.بیشترین مقدار رشد در پر در پایان 40-45 روزگی وزن پر در خروس 4.5گرم و در مرغ 3.5گرم میباشد.این نشان میدهد که حداقل هزینه برای رشد پر وپوشش آن بکار رفته است بدون اینکه آسیبی به پرنده وارد شده باشد.
پرریزی:
یک پرریزی بصورت دوره ای در پرنده اتفاق می افتد و بجای آن پرهای جدید می آید. پرریزی در طول دوره رشد و توسعه پرریزی یا بصورت فصلی یا در اثر تعییرات از حالت زایشی به بلوغ انجام می پذیرد. در یک پرریزی واقعی فولیکول پر وارد یک دوره رشد بنام آناژن میشود و یک فشار به پوشش پر موجود میکند. هر پرریزی که برای بال و پرهای ورودی انجام میشود وارد یک فاز استراحت یا تلوژن میشود. در دنیای پرندگان الگوی پرریزی و زمان هر دو متعییرهایی هستند که با شرایط فیزیولوژیکی ارگانیسمها هماهنگ میشوند.حتی پرریزی بر اساس شرایط محلی و محیطی انجام میشود، بعنوان مثال در پرندگانی که پرواز میکنند پرهای بال چپ و راست بطور متناوب ریزش دارند و در مرغهای مادرگوشتی پرندگان برای یک دوره باید پرریزی را داشته باشند.
در شکل زیر به یک مرغ لگهورن شانه سفید یک جیره غذایی مشخص داده شد.سپس در ناحیه پشتی پرنده مشاهده کردند در مدت 10روز برای اولین مرتبه از پرهای زایشی نسل جدید پرها جایگزین شد. و در تمام پرندگان ظرف مدت 18روز تمام آنها ناپدید شد.هنگامیکه مرحله 4 بلوغ شروع میشود در برخی ازنواحی در بعضی از پرندگان بصورت ناقص جایگزین میشود.
پرهایی که از ریشه کنده میشود از ناحیه داخلی(آناژن)قابل رشد هستند ولی اگر پر شکسته شده باشد رشد نمیکند. ازدست رفتن پر میتواند بدون جایگزینی باشد.
در پرندگان بالغ دریافت کمتر از سطح اپتیمم خوراک یا آب، سطح بالای عنصر روی یا ید، سطوح پایین کلسیم و سدیم و مصرف بعضی از داروها، صرف نظر ازموقعیت سنی میتواند در پرریزی مؤثر باشد. اما بطور کلی تغذیه ضعیف و افزایش وزنهای ضعیف در وزن بدن مرغ میتواند منجر به پرریزی زودرس در هنگام بعد از پیک باشد.
ترکیبات پر:
اطلاعات در مورد ترکیب شیمیایی پر برای محاسبه مواد مغذی ضروری میباشد.
رطوبت پر درمرغهای مادرگوشتی در سن20-3هفتگی در حدود9.03درصد بوده است. در نمودار زیر نشان داده شده است که رطوبت پر در پرندگان جوان از 65درصد به 25درصد در پرندگان بالغ رسیده است. خطوط ممتد برای خروس و خطوط مقطع برای مرغ میباشد.
اهمیت این اندازه گیری برای تعیین نیاز مقدار اسیدهای آمینه پرنده میباشد.
رشد پر در گله های مادر گوشتی:
در نمودار پایین تفاوت زیادی در خصوص وزن پر در مرغهای مادرگوشتی و جوجه های گوشتی دیده نمیشود
.
ولی هنگامیکه وزن بدن در برابر سن رسم شود نشان میدهد بطور کلی یک الگو در این زمینه وجود دارد.
داده ها نشان میدهد یک افزایش سریع در وزن پر از هفته 20 تا اوج تولید(30هفتگی) وجود دارد سپس یک کاهش وزن در آن دیده میشود.
در نمودار بالا اثرات کاهش خوراک در وزن بدن و وزن پر نشان داده شده است. مقدار عرضه خوراک باعث کاهش در مقدار وزن بدن و وزن پر شده است همچنین این کاهش در وزن بدن بیشتر از وزن خشک پر میباشد.
طول پر با کاهش خوراک کمی کاهش میابد. قبل از پرریزی اول کنترل خوراک و تغذیه هیچ تأثیری بر طول پر ندارد. ولی پس از ظهور پرهای جدید با کنترل خوراک کمی کوتاه میماند ولی بعد از 110 روزگی دوباره رشد بیشتری پیدا میکند.پوشش پر با کنترل خوراک بهبود می یابد.
کنترل خوراک شروع پرریزی، مخصوصا در دوره رشد را به تأخیر می اندازد.
این تأخیر متغییر است و میتواند بمدت یک هفته انجام شود. پرریزی در بال زودتر و بیشتراز بقیه پرهای دیگر میباشد.
رشد پر وتغذیه:
تنظیم برنامه تغذیه ای برای مرغهایی که پرشان کمتر شده:
در تحقیقاتی که صورت گرفته است پوشش پر در کنترل انرژی و بهره وری از انرژی حاصله از خوراک مصرفی میباشد. همچنین در تنظیم درجه حرارت بدن نقش مؤثری را ایفا میکند. اتلاف حرارت در بدن بدون پوشش و یا پرهای شکسته بسیار زیاد است. برخی از ژنهای اثرگذار برروی پوشش پر مانند سر و گردن برهنه و بدون پر در گله های تجاری و در آب وهوای گرم کاربرد دارد. چنانچه پرنده پرخود را از دست داده باشد حرارت بیشتری را از دست میدهد.
از دست دادن حرارت برای فصل تابستان دارای مزیت است ولی برای فصل سرما یک عیب محسوب میشود چون باعث مصرف خوراک بیشتر میشود. در مورد بحث مدیریت پرورش تعیین مقدار سطوح خوراک براساس رسیدن به اوزان هدف، باید دما و پوشش پر پرنده نیز در نظر گرفته شود.
رشد پر و اسیدهای آمینه:
ترکیب اسیدآمینه پروتیین پر با لاشه متفاوت میباشد. در پروتیین پر بیشتر اسیدهای آمینه گوگرد دار مثل متیونین و سیسیین و در پروتیین لاشه بیشتر اسیدهای امینه لیزین و هسیتیدین میباشد. همچنین نسبت به لیزین در آن متفاوت میباشد. ولی در کل سطح اسیدهای آمینه ضروری و غیرضروری در هر دو شبیه هم هستند. هرچه سن پرنده بالاتر رود ریزش پر بیشتر است(مخصوصا در مرغ).
در بررسی هایی که برروی سطوح اسیدهای آمینه قرار گرفت. نتایج نشان داد که سطوح مختلف اسیدهای آمینه از سن 60-25هفته برروی پوشش پر تأثیر بسزایی دارد.
پرندگان با سه سطح اسیدهای آمینه در مرحله تولید 1 و مرحله تولید2 تغذیه شدند:
1-جیره ای براساس مشخصات اسیدهای آمینه کاتالوگ برای مرحله تولید1و2
2-جیره ای با 10درصد اسیدآمینه بیشتر نسبت جیره1
3-جیره ای با مقداری کمتری از اسیدهای آمینه نسبت به جیره اول(حدود12-7درصد)
بقیه مواد مغذی برای هر سه گروه مشابه بود.
در سن 34هفته امتیاز پر0 بود(0=هیچ پرریزی وجود نداشت.5=پرریزی زیاد) در سن 41هفتگی مقدار پرریزی در گروه سوم نسبت به بقیه گروهها زیاد بود. این آزمایش تا هفته 59 ادامه پیدا کرد.
اهمیت تغذیه و مواد مغذی در حفظ و نگهداری پوشش پر:
آسیب به پر ازهفته 30-28شروع میشود و در هفته های بالاتر بیشتر میشود. رشد مجددی در کار نیست مگر با شناسایی عوامل و جلوگیری از پیش رفت آن. اعتقاد بر این است که بیشتر پرریزی بخاطر جفتگیری خروس میباشد. لذا میتواند یک شاخص خوب برای جفتگیری باشد.
در بسیاری از موارد مشاهده شده یک یا چند مورد برروی پوشش بدن تأثیر میگذارد که شامل:
-بدست آوردن وزن بالای استاندارد
-ذخایر کم چربی
-افزایش سریع در پیک تولید تخم مرغ
-پیک دان در 70درصد به بعد داده شود(دان پیک دیر داده شود)
-کاهش سریع خوراک بعد از پیک
-دریافت انرژی ناکافی روزانه
-محیط سرد
علاوه بر از دست دادن پوشش پر احتمال تداوم ضعیف در تولید نیز وجود دارد.
در شکل زیر نشان داده شده است که در سن 28هفتگی فقط 20درصد پرندگان دارای نمره0 میباشد(پوشش کامل)بقیه دارای نمره 1(پر ژولیده در پشت) و 50درصد بقیه دارای کاهش پوشش پر میباشد(نمره 2و4). در سن 53 هفته در 30 درصد پرندگان دارای نمره 5(بدون پوشش میباشند. میانگین نمرات پوشش پر بترتیب شامل:1.3،2.3،2.4،2.4،4 در هفته های 28،35،40،47،53 میباشد.
نمودار زیر مقدار انرژی و پروتیین ورودی را و مقدار وزن بدن را نشان میدهد. عدم موفقیت در برنامه تغذیه و دان دهی باعث افزایش وزن بیش از حد استاندارد شده است.
مقدار انرژی در حد استاندارد یا کمی کمترمیباشد ولی مقدار مصرف پروتیین از استاندارد کمی بیشتر بود. در مقدار نیاز نگهداری گله کاهش در مقدار انرژی عرضه شده و پروتیین اضافی باعث کمبود انرژی و از دست دادن پر میشود. جبران این کمبود انرژی و اصلاح خوراک و فرمول آن تا حدی میتواند به بازسازی آن کمک کند.عدم تعادل در تغذیه برروی اعصاب و غدد اثر گذاشته و باعث یکسری اختلالات میشود که میتواند اثرات منفی برروی کاهش ذخایر چربی و دگرگونی برروی بافتهای عضلانی و در پوشش
نتیجه گیری:
نیازهای تغذیه، مدیریت پرندگان، رسیدن به اهداف وزنی و افزایش وزنهای هفتگی، نظارت بر رفتار و درک درست از زیست شناسی پر نقش کلیدی در توسعه و رشد پر دارد. با بدست آوردن این بینش و نظارت بر از دست دادن پر میتوان به اهداف مورد نظر که مقدار تولید مناسب، نطفه داری و جوجه تولیدی درجه یک میباشد نزدیک شویم.
