تداوم پیک در مرغ مادر و مدیریت نطفه داری و تولید تخم مرغ
مقدمه:
مدیریت گله و تلاش برای راحتی پرنده جهت رسیدن به یک تولید و نطفه داری خوب است. بنابراین حفظ تولید و نطفه داری وکسب مقدار جوجه تولیدی در حد استاندارد و تداوم آن از چالشهای مدیریتی یک گله است. تداوم ضعیف در تولید وجوجه درآوری از عوامل ازدست دادن تعداد جوجه های تولید شده بین سنین 60-40هفتگی میباشد.
انجام چه کارهایی برای یک گله خوب و مناسب است؟
در طول دوره پرورش داشتن یکسری مشخصات خوب که شامل:
-رسیدن به اهداف وزنی استاندارد و افزایش وزن لازم تا پایان هفته 20
-داشتن یک فیزیک بدنی خوب متناسب با سن
-حفظ و نگهداری یکنواختی خوب با هماهنگی کمتر از 10> برای مرغ و خروس
-پوشش پر مناسب و عالی
آینده و اساس گله بر پایه پرورش است. بدون توجه به جنبه های مدیریتی در دوره پرورش و درجه بندی گله تولید آینده گله صدمات جبران ناپذیری خواهد خورد. پرورش ضعیف باعث پیک ضعیف، تداوم ضعیف و در نتیجه تولید و جوجه در آوری ضعیف را به همراه دارد و نهایتا خروجی مطلوبی نداریم.
دردوره تولید یکسری مشخصات خوب شامل:
-یک شروع خوب و یکنواخت و قابل پیش بینی در پاسخ به تحریک نوری
-قبل از تحریک نوری در 80 درصد گله فاصله بین دو استخوان پین،2.5-2 انگشت باشد.
-یک افزایش یکنواخت و مداوم در تولید و درآغاز تولید داشته باشیم.
-پیک تولید تخم مرغ بالاتر از 86درصد باشد.
-میزان هچ و جوجه درآوری تا پایان دوره بالاتر از 84درصد باشد.
-داشتن یک پوشش پر مناسب و ایده آل متناسب باسن.
همه صفات گفته شده نقش مهمی در تولید و جوجه درآوری و نهایتا جوجه تولیدی خواهد داشت.
علل اصلی تداوم ضعیف تولید چیست؟
بسیاری ازمدیران به این حد مطلوب پیک یا تداوم آن نمی رسند. نظارت بر زیرساختها و مسایل کلیدی و مسایل بعد از پیک میتواند در حل چالشها کمک کند.
نکات کلیدی بشرح زیر میباشد:
-محیط زیست:
دما، رطوبت کیفیت هوا، تهویه مطبوع، روشنایی
-پوشش پر:
مدیریت خوراک
-وزن بدن و وزن تخم مرغ:
مقایسه با استاندارد، افزایش وزنهای هفتگی
-شرایط سالن تولید:
فضا و مقدار لانه تخمگذاری، فضای دانخوری و توزیع دان، مقدار فضای آبخوری و فضای کف و کیفیت بستر
-مدیریت خوراک:
مواد مغذی و مدیریت تولید و توزیع خوراک، مدیریت تغذیه
-چالشها:
بیماریها، انگل، تعییرات دما، نسبت جفتگیری
محیط زیست و دما:
بسیاری رابط بین دما و عملکرد پرنده را با توجه به اینکه مقداردان مشخصی برای آن در نظر گرفته میشود، نادیده میگیرند. بسیاری از تغذیه را براساس یکسری مسایل تنظیم میکنند که بدون اینکه دما را مدنظر قرار دهند. مقدار دان در پیک تولید در ماههای گرم سال بمراتب کمتر از بقیه ماهها میباشد و حتی در صورت لزوم فرمول و مواد مغذی خوراک مورد بازبینی قرار بگیرد. حتی در خصوص کاهش در مقدار دان بعد از پیک با روند بیشتری میتوان انجام داد. چنانچه در درجه حرارت کاهش داشته باشیم نیاز به افزایش دان بیشتر میشود، همچنین بازنگری در مواد تغذیه ای و فرمول خوراک که البته اینکار نباید برروی وزن بدن تأثیر گذار باشد. اگر پیک گله در زمستان باشد، نیاز به تغذیه در مقدار بالاتر ضروری بنظر می رسد و کاهش مقدار دان بعد از پیک با سرعت کمتری انجام میشود. البته این کاهش یا افزایش در جهت حفظ تداوم پیک میباشد، باتوجه به اینکه افزایش وزن بدن مرغ نداشته یا بصورت حداقل باشد. در سالنهای بسته چنانچه پیک تولید در فصل زمستان باشد، مجموع دان مصرفی بصورت تجمعی 12-10درصد و اگر پیک تولید در فصل تابستان باشد مجموع دان مصرفی بصورت تجمعی 8-10درصد میباشد.(البته باید به این نکته توجه داشت که مقدار دان بعد از پیک باید براساس درصد تولید، وزن بدن مرغ و وزن تخم مرغ تعیین میگردد.)
باید به این نکته که مصرف خوراک با تغییر در درجه حرارت 20درجه سانتیگراد متغییر است و انرژی مصرف خوراک نیز تعییر میکند. این نوسانات تغییر بین دمای 20-15درجه سانتیگراد میباشد که به ازای هریک درجه تغییر در درجه حرارت مقدار1درصد در نیاز انرژی تعییر ایجاد میشود. برای مثال اگر نوسانات دما بین 20-15درجه سانتیگراد باشد، افزایش نیاز بمقدار5درصد در خوراک یا 30-25کیلوکالری انرژی(10-9گرم) به ازای هر پرنده در روز در 2800کیلوکالری انرژی متابولیسمی /کیلوگرم ماده غذایی پیدا میکند. در نهایت برای تغییر در مقدار خوراک باید به نوسانات دما توجه خاصی داشت البته با در نظر گرفتن وزن تخم مرغ، تولید تخم مرغ، وزن بدن مرغ، توده وزنی تخم مرغ.
محیط زیست-نوردهی و تداوم:
برای مقابله با مقاومت نوری در پرندگان جوان باید نوردهی در دوره پرورش 8 ساعت باشد تا اینکه پرندگان در هنگام تولید با تحریک نوری و افزایش مدت روشنایی پاسخ بهتری بدهند. با قرار گرفتن در مدت روشنایی بیشتر از 11ساعت، آنها زمان زیادی را طول روشنایی بلند مدت قرار بگیرند در سنین بالاتر مقاومت نوری پیدا میکنند. این بدان معنی میباشد که با افزایش سن آنها قادر به پاسخ به تحریک طول روز و تولید تخم مرغ بصورت طبیعی میباشند. توصیه میشود که مدت زمان روشنایی14-13ساعت باشد داشتن طول روشنایی بیش از 14 ساعت باعث میشود که مقاومت نوری در پرنده کاهش یافته و تداوم تولید ضعیف تر شود. در سالنهای باز ترجیحا 14-13ساعت باشد و برای خاموشی باید از پرده ها استفاده شود.
محیط زیست-تهویه:
تهویه یک بخش کلیدی از مدیریت گله میباشد.
تهویه ضعیف و ناکافی میتواند برروی تداوم پیک اثرات منفی بگذارد.تهویه باید بگونه ای باشد که آسایش و راحتی پرنده برهم نخورد و هوا از کیفیت لازم برخوردار باشد و اساس آن باید بر پایه سن پرنده، دمای بیرونی و موقعیت پرنده باشد.
پوشش پر:
پوشش پر در بدن نقش مهمی در تداوم و بعد از پیک برروی عملکرد تولید تخم مرغ و میزان جوجه درآوری گله، بازی میکند. گله هایی که با کمترین پوشش پر هستند، اگر بدرستی مدیریت نشوند باعث یک افت در تولید تخم مرغ و جوجه درآوری میشود که این وضعیت قابل بازگشت نخواهد بود. همچنین توجه به سطح تغذیه، دمای سالن، نسبت جفتگیری مخصوصا زمانیکه در گله جفتگیری بیش از حد وجود دارد، لازم و ضروری میباشد. برای بررسی پوشش پر از یکسری امتیاز5-0 استفاده میکنیم. امتیاز صفر پوشش کامل و امتیاز 5 پوشش از بین رفته برای اینکار بصورت هفتگی مرغها را مورد ارزیابی قرار میدهیم، هنگام وزنکشی، یا هنگامیکه در سالن مشغول راه رفتن هستیم با گرفتن مرغ وضعیت پوشش را بررسی میکنیم.
فاکتورهای مدیریتی که بروی پوشش پر در دوره تولیداثر دارند عبارتنداز:
-تراکم بیش از حد: اگر بیشتر از ظرفیت مجاز باشد برروی پوشش پر اثر مستقیم دارد.
-مقدار خوراک ناکافی وعدم رعایت فضای دانخوری و عدم رعایت فواصل بین خطوط دانخوری:
چنانچه مقدار دان به اندازه کافی نباشد و یا مقدار فضا برای تغذیه کم باشد و هچنین فاصله بین خطوط دانخوری متناسب نباشد، باعث میشود پرندگان برای کسب دان باهم رقابت داشته باشند و چون باهمدیگر برخورد پیدا میکنند باعث آسیب دیدن پوشش پر میشود.
-نبود آبخوری بمقدار لازم
-ارتفاع نامناسب دانخوری و آبخوری:ا گر بیش از حد بالا یا پایین باشد برروی پوشش پر اثر منفی میگذارد.
-زمان توزیع نامناسب:
توزیع دان باید در حداقل زمان ممکن صورت پذیرد یا اینکه در موقع خاموشی باشد.
-هماهنگ سازی جنسی:
برای شروع تولید مرغ و خروس حتما باید به بلوغ رسیده باشند و بعدا آمیخته گردد. البته خروسهای بیش از حد بالغ به پوشش پر بدن مرغ آسیب میرساند. در صورت مشاهده جفتگیری بیش از حد از مقدار خروس کاسته شود.
-کیفیت بستر:
بستر خشک و شکننده با کمی رطوبت میتواند ایده آل باشد تا پرنده بتوانند در آن جستجو کند و بازی کند.
پوشش پر و تغذیه:
تأثیر مواد مغذی و بالانس آنها بر همگان پوشیده نیست. مخصوصا اسیدآمینه متیونین و سیسیین برای اینکار استفاده از مشخصات تغذیه ای هر نژاد میتواند کمک مؤثری برای این کار باشد. تا به بهترین عملکرد ممکن دست پیدا نمود.
پوشش پر دما و سطح خوراک:
بین دما و سطح خوراک و پوشش پر در تداوم تولید رابطه معنی داری میباشد. در گله هایی که پوشش پر آنها ضعیف میباشد، باید سطح انرژی خوراک آنها کمی بیشتر باشد. ارتباط بین دمای محیط و سطح خوراک قبلا بطور مفصل مورد بحث قرار گرفت، با این حال اگر در گله ای که پوشش پر آنها ضعیف باشد، در زمستان جهت حفظ صفات تولید باید دمای بالاتر و سطح خوراک بیشتری در نظر گرفت. تفاوت بین یک گله با پوشش پر خوب در تابستان با یک پوشش پر ضعیف در زمستان ممکن است به اندازه 25گرم خوراک به ازای هر پرنده در روز باشد.
پوشش پر و نطفه داری:
آنچه که گفته شد در خصوص سطح تولید تخم مرغ و تداوم آن پس از پیک است. لذا پوشش پر ضعیف در نطفه داری و تعداد جوجه تولیدی، بخصوص بعد از 40هفتگی نیز تأثیر میگذارد. چون بدلیل پوشش پر ضعیف کمترتحت فعالیت خروس قرار میگیرد و نطفه داری پایین می آید. با نظارت بر روی گله و روند پرریزی مطابق با سن پرنده میتوان تا حدی به این مسأله کمک کرد. همچنین واکنش لازم به پرریزی زودتر از موعد و به تعویق انداختن آن کمک زیادی به چالشهای روبرو میکند.
جفتگیری بیش از حد:
در بسیاری از موارد در طی پیک و یا بعداز آن که سطح نطفه داری در گله پایین است، نسبت جفتگیری در آن زیاد میباشد. جدول زیر مقدار و درصد خروس در این خصوص مشخص میکند.
توصیه بالاتر نسبت بین مرغ و خروس در ابتدای جفتگیری بین هفته 25-35بالاتر برای داشتن یک پیک جوجه درآوری بالا یک عقیده نادرست میباشد.
فقط در یکسری زمان خاص میتوان سطح خروس را بالاتر نگه داشت:
-زمانیکه امکان خروس مستعد جهت میخته کردن وجود نداشته باشد.
-سطح خروس را نمیتوان به سادگی کاهش داد.
-مدیریت نامناسب خروس باعث کاهش جفتگیری شود.
قبل از کاهش جفتگیری ابتدا باروری کم میشود سپس جفتگیری.
داشتن بیش از حد خروس باعث جفتگیری بیش از حد، آسیب رسیدن به پوشش پر، کم میلی به جفتگیری در مرغ، کاهش باروری بعد از پیک تولید.
کنترل وزن بدن و تداوم:
کنترل وزن بدن یک کار کلیدی در حفظ و تداوم تولید و یک کمک اقتصادی برای مجموعه تولیدی جهت کمک به کاهش هزینه های تولیدی
پس بنابراین وزن بدن را با تنظیم سطح خوراک و فرمول دان میتوان کنترل نمود. برای افزایش خوراک مخصوصا در ابتدا و آغاز تولید، سرعت اضافه کردن خوراک باید براساس مقدار تولید باشد(درصدتولید).
بطوریکه دان پیک را در 70درص تولید داده باشیم در صورتی که گله پیک بالاتر گرفتن دان مصرفی را برای مدتی بصورت کمکی اضافه نموده تا به وزن بدن مرغ آسیبی نرسد و بعدا تداوم بهتری داشته باشیم.
کاهش سطح خوراک باید بر اساس وزن بدن، تولید تخم مرغ، وزن تخم مرغ ، توده وزنی تخم مرغ باشد. اگر کاهش سطح خوراک بخوبی انجام نشود برهم خوردن تعادل تداوم تولید را باعث میشود.
اضافه وزن بیش از حد تولید تخم مرغ را در مقایسه با استاندارد و تداوم تولید کاهش میدهد.همچنین کاهش وزن بیش از مقدار استاندارد و نداشتن افزایش وزن مناسب، باعث کاهش در وزن تخم مرغ و مقدار تولید میشود.
هر تغییر در سطح خوراک باعث تغییر در کل مواد مغذی دریافتی در پرنده میشود. تغییر در مقدار انرژی و پروتیین خوراک باعث تغییر در مقدار مصرف روزانه، وزن بدن و افزایش آن، وزن تخم مرغ، تولید تخم مرغ میگذارد. همیشه از مصرف درست و صحیح خوراک اطمینان حاصل کنیم.
نمودار زیر رابطه بین مقدار و سطح خوراک مصرفی با وزن بدن و مقدار تولید را مشخص میکند.
در نمودار بالا همینطور که نشان میدهد سطح خوراک بالا، وزن بدن از استاندارد بالاتر و یک تفاوت بین وزن بدن واقعی و استاندارد است و تولید هم بالاتر و همچنین وزن تخم مرغ نیز بالاتر میباشد. این نشان میدهد در وزن بدن بالا برای تداوم تولید مقدار خوراک بیشتری مصرف میشود. مقدار خروجی خوراک مصرفی از هفته 58-35 در مجموع 13درصد میباشد.درست است وزن بدن هنوز بالا میباشد ولی تداوم تولید هنوز حفظ شده است.
همیشه باید یک تعادل در وزن بدن، تولید تخم مرغ و وزن تخم مرغ باشد. برای کاهش خوراک بهتر است بصورت هفتگی و یکبار در هفته انجام شود. کاهش بصورت آهسته و آرام در ارقام کوچکتر باشد(1گرمی)، تا بدن بصورت تدریجی بتواند مقدارنیاز نگهداری، تولید و وزن بدن را تنظیم نماید. در وزنهای بدن بالاتراز استاندارد تفاوت بین وزن واقعی و استاندارد حفظ شود. از کاهشهای بزرگ بشدت پرهیز شود. چون باعث استرس و احتمال برهم خوردن تعادل و فلور میکروبی روده میشود.
وزن تخم مرغ و تداوم تولید:
همواره در کنار وزن بدن نظارت بر وزن تخم مرغ بصورت روزانه بعد از پیک تولید الزامی میباشد. این روند باعث میشود که بهتر بتوان بر مقدار و تغییر فرمول دان تصمیم گرفت. اولین نشانه تغییر قبل از اینکه در تولید اتفاق بیفتد در وزن تخم مرغ ظاهر میشود. پس میتواند اولین نشانه بالقوه از یک اتفاق باشد. در گله هایی که عملکرد ضعیف دارند وزن تخم نیز چندان تعریفی ندارد و این وضعیت هم میتواند برروی میزان جوجه درآوری گله نیز تأثیرگذارد. حتی تخم مرغهای بزرگتر نیز پوسته ضعیفی دارند، مشکل در جوجه درآوری نیز خواهند داشت. پس وزن بالای تخم مرغ نیاز به کاهش را طلب میکند. کاهش بیش از حد در مقدار خوراک قبل از افت تولید کاهش وزن تخم مرغ را بدنبال دارد که به همین دلیل کاهش سطح خوراک باید تدریجی و به آرامی باشد.
شرایط سالن و تأثیر آن برروی تداوم تولید:
شرایط سالن باید به گونه ای باشد که بتواند راحتی برای پرنده فراهم کند تا گله بتواند در یک شرایط ایده آل تولید و تداوم تولید مناسب و معقولی را داشته باشد، که به بعضی از آنها اشاره میکنیم.
لانه تخمگذاری:
لانه باید در ابعاد استاندارد و به اندازه کافی برای هر پرنده تعریف شده باشد که دارای وضعیت بهداشت مناسب باشد تا از ایجاد تخم مرغ بستری و کثیف جلوگیری شود.
مدیریت دان و توزیع دان:
: فضای مورد نیاز دانخوری برای هر پرنده، و فاصله بین خطوط دانخوری از اهمیت خاصی برخوردار است همچنین زمان مصرف دان توسط پرنده، که باید توجه ویژه ای به آن بشود.اگر در مدیریت آن اختلالی پیش آید بهم خوردن هماهنگی وزن بدن مرغ، کرچی، کاهش تولید تخم مرغ را بهمراه دارد.
مدیریت آب و آبخوری:
کیفیت آب در حد استاندارد و خوب باشد. مقدار فضای آبخوری برای پرنده باید بصورت استاندارد باشد و پرنده براحتی بتواند به آن در هر موقعیت زمانی و مکانی به آن دسترسی داشته باشد. اگر آب بخوبی در دسترس مرغ قرار نگیرد باعث کم آبی بدن مرغ و مستعد شدن به نقرس، کاهش تولید و وزن تخم مرغ، را بهمراه دارد.
انگلها:
کنه ها و مایت قرمز کرمهای روده ای باعث کاهش تولید، کم خونی و رنگ پریدگی صورت پرنده، افزایش مصرف آب را بهمراه دارد. برای اینکار استفاده از دارو میتواند مؤثر باشد.
تراکم گله:
گله و تراکم آن باید براساس استاندارد و ظرفیت سالن باشد و تراکم های بالا باعث میشود تخم مرغ بستری افزایش یابد که به پوشش پر آسیب برسد و هماهنگی گله برهم میخورد. در سالنهایی که تراکم به هردلیلی بالا میباشد بهتر است فضای آبخوری و دانخوری و لانه ها را افزایش دهیم تا مشکلات کمتر شود.
تهویه:
باید در حد مطلوب باشد، رفاه و آسایش پرنده تأمین شود که در غیراینصورت باعث آسیب به مخاط ریه احتمال افزایش بیماریهای تنفسی، کاهش تولید، افزایش تخم مرغ بستری و کاهش نطفه داری را بهمراه دارد.
خلاصه:
گله باید از نظر شرایط محیطی و دما و تنظیم خوراک آن متناسب با شرایط محیطی مدیریت شود. پوشش پر پرنده متناسب با دمای محیط و مقدار سطح خوراک دریافتی باشد که جفتگیری و مقدار آن و میزان پوشش پر پرنده مرتبا تحت نظارت باشد تا به نطفه داری و باروری گله آسیبی نرسد. تهویه در حد مطلوب و ایده آل باشد و برای تغییر در مقدار سطح خوراک پرنده باید به وزن بدن، وزن تخم مرغ، مقدارتولید و زمان مصرف دان توجه خاص شود. اگر شرایط سالن از نظر امکانات و تجهیزات در حد نرمال و ایده آل باشد، تراکم گله در حد استاندارد است.
